در هنگام مواجهه با سوالات هنگفت پژوهشی، همکاری میان پژوهشگران حیاتی است و از زمان انتشار «معملات فلسفلی» در سال 1665، این همکاری به شدت بر صنعت نشر متکی بوده است.
با این حال، از زمان پیدایش اینترنت، دانشمندان دیگر نیازی به دسترسی به آخرین نسخ ژورنال‌های محبوبشان برای همگام شدن با جدیدترین توسعه‌های علمی ندارند. قطعا، دیگر نیازی به خارج شدن از آزمایشگاه و گذراندن وقت در قفسه‌های کتابخانه نیز ندراند– بیشتر اطلاعات مورد نیاز برای پژوهش بر روی کامپیوترهای شخصی قابل دسترسی هستند.
در جوامع مدرن، پژوهش توسط روش‌هایی مختلف نشر پیدا می‌کند که شامل وبسایت‌های رسانه‌های اجتماعی، بلاگ‌ها، توییتر و ژورنال‌های علمی دسترسی آزاد می‌شود، و به صورت رایگان برای هر کسی که به اینترنت متصل باشد قابل دسترسی هستند. برخلاف ژورنال‌های اشتراکی (سنتی) که معمولا مبلغ قابل توجهی را از خوانندگان برای دسترسی به محتوای خود دریافت می‌کنند، ژورنال‌های دسترسی آزاد محتواهایشان را به صورت رایگان بر روی وب ارائه می‌دهند و از پژوهشگران برای انتشار یافته‌هایشان هزینه‌ای دریافت می‌کنند.
با اینکه تصور از ژورنالی که به صورت رایگان برای عموم، بدون هیچ مانع مالی در دسترس است به نظر عالی به نظر می‌رسد ولی در هنگام انتشار، ممکن است پژوهشگران در اتخاذ تصمیم میان ژورنال‌های دسترسی آزاد و (ژورنال‌های احتمالا شناخته‌شده‌تر) اشتراکی به مشکل برخورند. چهار عاملی که در هنگام تصمیم‌گیری باید لحاظر کرد دیده‌شدن، هزینه، اعتبار و سرعت هستند.
چهار عاملی که در هنگام تصمیم‌گیری میان ژورنال‌های دسترسی آزاد و اشتراکی باید در نظر داشت:
1. دیده‌شدن
انتشار مقاله‌تان در یک ژورنال دسترسی ازاد به این معناست که افراد بیشتری احتمالا آن را خواهند دید، تنها به این دلیل که افراد بیشتری قابلیت دسترسی به آن را خواهند داشت. یک تحقیق در این باره نشان می‌دهد که دانلود متن کامل مقالات دسترسی آزاد 89% بیشتر هستند، دانلود پی دی اف 42% بیشتر و بازدیدکنندگان خاص 23% بیشتر از مقالات در ژورنال‌های اشتراکی هستند.
به علاوه، یک نظرسنجی از محققان علوم انسانی/اجتماعی نشان می‌دهد که این تصور که ناشران دسترسی آزاد بیشتر خوانده می‌شوند دومین دلیل رایج برای انتخاب آنها برای انتشار مقاله است. با اینکه همچنان نامشخص است آیا افزایش دانلود و بازدیدها به معنای افزایش ارجاعات استیا خیر، دیده‌شدن بیشتر که با دسترسی آزاد به دست می‌آید ممکن است به شما امکان رسیدن به همکاران احتمالی را آسانتر کند.
در ضمن، داده‌های شما برای مدرسان و عموم مردم در دسترس است که بیشترشان دسترسی به ژورنال‌های گران‌قیمت را ندارند.
2. هزینه
ژورنال‌های دسترسی آزاد و اشتراکی هر دو امکان دارد در زمان ارسال مقاله مبلغی را برای پوشش هزینه‌های تحریریه و هزینه‌های مرتبط با بررسی همکار دریافت کنند. تفاوت اصلی در هزینه‌های پس از پذیرش است.
ژورنال‌های اشتراکی معمولا به ازای هر صفحه (معمولا 100-250$) و/یا به ازای هر نمودار (100-150$) دریافت می‌کنند. ولی ژورنال‌های دسترسی آزاد معمولا یک هزینه ثابت «هزینه پردازش مقاله» را که می‌تواند بین 8$ تا 5000$ باشد دریافت می‌کنند. در بعضی موارد، زمانی که محققان واقعا بنیه مالی کافی برای پرداخت هزینه چاپ را ندارند، آنها می‌تواند برای دریافت تخفیف اقدام کنند که این بستگی به توانایی مالی‌شان دارد.
هزینه دیگر مربوط به اشتراک می‌شود که قابل پیشگیری است. اشتراک آکادمیک چیزی حدود 40،000$ برای دسترسی آنلاین کامل به مقالات است. این هزینه‌های بالا امکان دارد حتی باعث منتفی شدن اشتراک برخی کتابخانه‌ها شود که به خوانندگان و نویسندگان ضرر می‌زند. قطعا هزینه بالای اشتراک باعث شد دانشگاه هاروارد از اساتید خود بخواهد تا «به ارسال مقالات به ژورنال‌های دسترسی آزاد یا به آنهایی که هزینه‌هایی منطقی و پایدار دارندبیاندیشند؛ اعتبار را به دسترسی آزاد بیاورید.»
3. اعتبار
برخی محققان در انتشار مقالات در ژورنال‌های دسترسی آزاد محتاط‌تر هستند زیرا آنها ممکن است به اندازه ژورنال‌های عظیم‌تر و معتبرتر در آن حوزه شناخته‌شده نباشند. قطعا معمول‌ترین دلیلی که توسط نویسندگان علوم پایه و علوم انسانی/اجتماعی برای عدم انتشار در ژورنال‌های دسترسی آزاد بیان شده مربوط به نگرانی‌ها درباره کیفیت متصور ناشران دسترسی آزاد است. همچنین جا دارد به این نکته نیز اشاره شود که بسیاری از ژورنال‌های دسترسی آزاد جدید هستند و هنوز اولین ضریب تاثیرگذاری خود را دریافت نکرده‌اند. به طور مثال، در سال 2013، 179 از 500 ژورنال دسترسی آزاد منتشر شده توسط اشپرینگر ضریب تاثیرگذاری دریافت کردند.
با این حال ژورنال‌های دسترسی آزاد با ضریب تاثیرگذاری بالا نیز در حوزه‌های مختلف وجود دارند. بر اساس گزارش ارجاعات ژورنال‌ها (JCR) در حوزه بیولوژی، ژورنال‌های دسترسی آزاد PLOS Biology، BMC Biology و PLOS ONE به ترتیب در رتبه اول، چهارم و دهم قرار دارند. به علاوه، در همان سال PLOS Computational Biology، BMC Systems Biology و BMC Bioinformatics رتبه اول، سوم و چهارم را در حوزه ریاضیات و بیولوژی کامپیوتری دریافت کردند.
در هر صورت، این واقعیت وجود دارد که بسیاری از دانشگاهیان همچنان برای نام برند ژورنال اهمیت قائل می‌شوند زیرا مقالات در این گونه ژورنال‌ها می‌توانند شانس آنها در ارتقاء، دریافت بورس و فاند برای پروپوزال گرنت را افزایش دهد.
4. سرعت
نظرسنجی مذکور در بالا همچنین احتمال اینکه نویسندگان پژوهشی در هنگام انتخاب ژورنال برای نشر مقالات «سرعت میان پذیرش تا انتشار» را «خیلی مهم» یا «نسبتا مهم» تلقی کنند را 65-70% نشان می‌دهد، در حالی که 80-85% این نویسندگان معتقدند که «سرعت از ارسال تا انتخاب اول» نقشی «بسیار مهم» یا «نسبتا مهم» در تصمیم آنها برای انتشار را ایفا می‌کند.
قطعا انتشار مقاله در ژورنال‌هایی با بررسی همکار همیشه دارای مقداری تاخیر از زمان ارسال تا پذیرش و نهایتا انتشار را به همراه دارد. این موضوع مخصوصا در علوم پزشکی مشکل‌زا است، چون که انتشار نتایج به طور میانگین 21 ماه عقب‌تر از تکمیل آزمایش صورت می‌گیرد.
اینگونه تاخیرها در انتشار داده‌های جدید می‌تواند تبعات منفی برای بیمارانی که در انتظار تراپی‌های جدید هستند را به همراه داشته باشد.
مخصوصا، روش‌های سنتی نشر کاغذی – به دلیل نیاز به سرهمکردن مقالات به صورت یک شماره و حزف مقالات قابل انتشار به دلیل محدودیت فضا – تاخیر طولانی‌تری به همراه دارد؛ و همچنین زمان مورد نیاز برای پرینت فیزیکی شماره‌های ژورنال و توزیع آنها.
بسیاری از ژورنال‌های دسترسی آزاد پروسه انتشار سریع‌تری را تبلیغ می‌کنند، همانطور که در بیانیه ماموریت‌شان آمده است. (به طور مثال در بیانیه ماموریت PeerJ آمده است: «کمک به دنیا برای انتشار کارآمدتر دانش» یا در بیانیه ماموریت PLOS ONE آمده است: «تسریع انتشار علم بررسی همکار-شده»). همچنین یک مطالعه متاخر که 135 ژورنال فهرست شده در فهرست ارجاعات اسکوپوس را بررسی کرده نشان می‌دهد زمان لحاظ شده از پذیرش تا انتشار برای ژورنال‌های دسترسی آزاد به مراتب کوتاه‌تر از ژورنال‌های اشتراکی است.
بدین ترتیب اگر سرعت عاملی مهم در تصمیم‌گیری شما برای مکان انتشار است، یک ژورنال دسترسی آزاد می‌تواند انتخاب بهتری باشد.
دیگر مسائلی که در تصمیم‌گیری می‌توان لحاظ کرد
در مجموع، زمانی که بین ژورنال‌های دسترسی آزاد و اشتراکی انتخاب می‌کنید، مهم است که دیده‌شدن ژورنال، هزینه انتشار، ضریب تاثیرگذاری (یا «اعتبار») ژورنال، و سرعت نشر را در نظر بگیرید. به دلیل وجود ژورنال‌های متعدد با ضریب تاثیرگذاری بالا برای انتخاب در علوم پزشکی و بیولوژی، انتشار در یک ژورنال دسترسی آزاد ممکن است گزینه خوبی برای پژوهشگران این حوزه‌ها باشد. پژوهشگران در دیگر حوزه‌ها ممکن است بیشتر به سمت ژورنال‌های اشتراکی که می‌شناسند و با آنها اطمینان دارند، تمایل داشته باشند.
نشانه‌هایی از اینکه چگونه دسترسی آزاد در حال تغییر شکل کلی صنعت نشر است در بسیاری از ژورنال‌هایی که زمانی اشتراکی بودند و حالا انتشاراتی «دوگانه» به حساب می‌آیند، قبل رؤیت است. این ژورنال‌ها به نویسندگان این امکان را می‌دهند که برای دسترسی رایگان مقاله‌شان «هزینه دسترسی آزاد» پرداخت کنند. به طور مثال PNAS از نویسندگان ملبغ 1350$ (1000$ اگر موسسه آنها در ژورنال اشتراک دارد) دریافت می‌کند؛ به علاوه هزینه‌های معمول برای دسترسی آزاد کردن مقاله.
بدین ترتیب، ممکن است لازم نباشد میان ژورنال‌های «فقط دسترسی آزاد» و «فقط اشتراکی» انتخاب کرد، چون انتشار در ژورنال‌های دوگانه با ضریب تاثیرگذاری بالا می‌تواند بهترین‌ها از هر دو را ارائه دهد: امکان دیده‌شدن وسیع یک ژورنال دسترسی آزاد و اعتبار یک ژورنال شناخته شده اشتراکی.
برچسب‌ها: